Oceny kształtujące: korzyści, metody i praktyczne wskazówki

Czym są oceny kształtujące?

Oceny kształtujące stale towarzyszą procesowi uczenia się.

Oceny kształtujące to ciągłe procesy ewaluacji, które są wykorzystywane podczas kształcenia do pomiaru bieżących umiejętności
i wiedzy.

W przeciwieństwie do ocen podsumowujących, które zapewniają ostateczną ocenę na koniec etapu nauki, oceny kształtujące stale towarzyszą procesowi uczenia się.

Poprzez bieżące informacje zwrotne i korekty w czasie rzeczywistym poprawiają procesy kształcenia i pracy.

Stopnie i certyfikaty (oceny podsumowujące) są ważne, ale prawdziwy postęp dzieje się podczas toku nauki – właśnie tam królują oceny kształtujące.

Korzyści z oceniania kształtującego

Oceny kształtujące oferują wszechstronne korzyści, które wspierają
i usprawniają procesy uczenia się i rozwoju zarówno w szkołach, jak
i miejscach pracy.

W środowisku edukacyjnym:

• Indywidualne wsparcie: Uczniowie otrzymują ukierunkowane wsparcie na podstawie ich aktualnego poziomu nauki.
• Elastyczność w nauczaniu: Nauczyciele mogą dynamicznie dostosowywać lekcje do indywidualnych potrzeb uczniów.
• Wzmocnienie odpowiedzialności: Uczniowie uczą się, jak analizować swoje postępy i optymalizować stosowane strategie uczenia się.
• Zwiększona motywacja: Regularne informacje zwrotne zwiększają motywację do nauki i zaangażowanie uczniów.

W miejscu pracy:

• Ciągły rozwój: Pracownicy otrzymują regularne informacje zwrotne, które wspierają ich rozwój zawodowy.
• Ukierunkowane wsparcie: Menedżerowie mogą zająć się mocnymi i słabymi stronami swoich pracowników, aby zwiększyć ich wydajność.
• Zwiększona produktywność: Wczesna identyfikacja potrzeb rozwojowych zwiększa wydajność procesu pracy.
• Większa satysfakcja pracowników: Regularne informacje zwrotne wspierają kulturę doceniania i ciągłego uczenia się, zwiększając zadowolenie pracowników.

6 skutecznych metod przeprowadzania ocen kształtujących

Oceny kształtujące oferują różne metody, które można dostosować do potrzeb szkół lub miejsc pracy. Oto kilka najskuteczniejszych:

• Krótkie testy i quizy: Te szybkie kontrole pomagają natychmiast ustalić, czy uczniowie lub pracownicy zrozumieli materiał. Zapewniają natychmiastowe informacje zwrotne. Łatwo je włączyć do codziennych działań.
• Pytania ustne: W szkołach nauczyciele mogą sprawdzać zrozumienie materiału przez uczniów poprzez zadawanie ukierunkowanych pytań podczas lekcji. W miejscu pracy menedżerowie mogą oceniać wiedzę.
  i postępy pracowników w czasie krótkich, ukierunkowanych rozmów.
• Informacje zwrotne od rówieśników: Wspólna nauka jest przyjemniejsza! Uczniowie oceniają pracę swoich kolegów z klasy, co wzmacnia zrozumienie i ducha zespołu.
• Samoocena: Uczniowie i pracownicy analizują własną wydajność i postępy. Ta metoda promuje samoświadomość i odpowiedzialność, ponieważ uczniowie i pracownicy identyfikują swoje mocne i słabe strony, a także pracują nad nimi.
• Dzienniki nauki: Szczególnie odpowiednie w kontekście szkolnym, ale mogą być również wykorzystywane w miejscu pracy. Uczniowie lub pracownicy dokumentują swoje procesy uczenia się, wyzwania i sukcesy w danym okresie, co sprzyja głębszej refleksji i ciągłemu doskonaleniu.
• Dyskusje grupowe: Niezależnie od miejsca (szkoła lub praca) wspólne omawianie tematów pogłębia zrozumienie i wprowadza do gry nowe perspektywy. Udana dyskusja generuje świeże pomysły i sprzyja pracy zespołowej. 

Dla firm: najlepsze praktyki w zakresie wdrażania ocen kształtujących

1. Regularne spotkania 1:1

Menedżerowie mogą przeprowadzać cotygodniowe lub comiesięczne indywidualne spotkania z pracownikami w celu omówienia ich postępów. Rozmowy te są okazją do przekazania informacji zwrotnych, przeglądu celów
i wspólnego opracowania strategii poprawy.

2. Bieżąca kontrola wyników

Po co czekać do końca roku? Zamiast czekać na coroczną ocenę wyników, menedżerowie mogą wprowadzić regularne, krótsze spotkania kontrolne w celu oceny konkretnych projektów i zadań. Pracownicy otrzymują natychmiastowe informacje zwrotne na temat swoich bieżących projektów i mogą od razu dostosowywać i ulepszać swoje podejście.

3. Spotkania z wymianą informacji zwrotnych

Oceny kształtujące można zintegrować
z działaniami zespołów organizując spotkania
w celu wymiany informacji zwrotnych.

Pozwól zespołowi „wyłożyć karty na stół”. Oceny kształtujące można zintegrować z działaniami zespołów, organizując spotkania w celu wymiany informacji zwrotnych. Podczas tych spotkań członkowie zespołu oceniają się nawzajem
i udzielają konstruktywnych informacji zwrotnych. Takie rozwiązanie nie tylko sprzyja wymianie pomysłów, ale także pomaga zidentyfikować martwe punkty i poprawia zrozumienie różnych metod pracy.

4. Cyfrowe narzędzia do informacji zwrotnych

Firmy mogą korzystać ze specjalistycznego oprogramowania lub platform, które na bieżąco przekazują pracownikom informacje zwrotne na temat ich pracy. Niektóre narzędzia oferują takie funkcje, jak kompleksowe informacje zwrotne od współpracowników, przełożonych, a nawet klientów, co zapewnia całościowy obraz wyników pracy.

5. Plany rozwoju i dzienniki nauki

Menedżerowie mogą zachęcać pracowników do tworzenia osobistych planów rozwoju, które podlegają regularnej weryfikacji i adaptacji. Pracownicy mogą rejestrować swoje postępy, zastanawiać się nad wyzwaniami i stale wdrażać ulepszenia, prowadząc dzienniki nauki. Metoda ta wspiera aktywne
i samodzielne podejście do rozwoju zawodowego.

6. Warsztaty i szkolenia z elementami informacji zwrotnych

Na bieżąco stosuj nowo nabytą wiedzę i umiejętności w pracy! Po sesjach szkoleniowych lub warsztatach można wykorzystać oceny kształtujące do sprawdzenia wiedzy uczestników. Bezpośrednie informacje zwrotne i rundy refleksji po nauce pomagają ugruntować przyswojone informacje i zastosować je w codziennej pracy.

Dla szkół: najlepsze praktyki wdrażania oceniania kształtującego

1. Jasno określone cele nauczania

Nauczyciele powinni od samego początku ustalać jasne, mierzalne cele nauczania i klarownie komunikować je uczniom. Dzięki temu uczniowie będą dokładnie wiedzieli, czego się od nich oczekuje, i lepiej zrozumieją cel oceniania. Pomaga to również uczniom bardziej świadomie śledzić swoje postępy.

Na przykład cele nauczania dla lekcji historii mogą brzmieć następująco:

„Uczniowie powinni być w stanie wymienić przyczyny i konsekwencje I wojny światowej oraz przeanalizować jej wpływ na mapę Europy”.

Takie cele są konkretne, mierzalne i przekazane w jasny sposób.

2. Zróżnicowane metody oceny

Mieszaj metody – od quizów, przez informacje zwrotne od rówieśników, po samoocenę. W ten sposób nauka nigdy się nie nudzi, a każdy uczeń znajduje własne podejście.

Różne metody odwołują się do różnych stylów uczenia się, pozwalając każdemu uczniowi zaprezentować swoje mocne strony.

Ta różnorodność zapewnia również, że wyniki są bardziej wszechstronne
i znaczące, dając wyraźniejszy obraz postępów. Nauka staje się więc nie tylko skuteczna, ale i ekscytująca!

3. Regularne informacje zwrotne

Dbaj o to, aby uczniowie otrzymywali ciągłe, konkretne i przydatne informacje zwrotne. Motywuje ich to do dostosowywania strategii uczenia się i ciągłego doskonalenia.

Przykład złej informacji zwrotnej: „Źle ci poszło, musisz więcej ćwiczyć”.

Przykład dobrej informacji zwrotnej: „Dobrze zastosowałeś zasady gramatyczne w rozprawce. Jednak zabrakło jasnej argumentacji. Spróbuj lepiej ustrukturyzować główne punkty i poprzeć je przykładami. Dzięki temu uzasadnienie będzie bardziej przekonujące, a wypracowanie mocniejsze”.

4. Zaangażuj uczniów

Zachęcaj uczniów do aktywnego uczestnictwa w procesie oceny – niech wyznaczają sobie cele i analizują swoje postępy. Promuje to odpowiedzialność i zaangażowanie w podróż edukacyjną.

Oto krótki przykład:

Na lekcjach biologii uczniowie mogą wyznaczyć cel na początku etapu edukacyjnego:

„Do końca tygodnia chcę być w stanie wyjaśnić, jak działa fotosynteza”.

Każdego dnia w dzienniku nauki zapisują swoje refleksje na temat tego, czego się nauczyli i jak blisko są swojego celu. Pod koniec tygodnia prezentują osiągnięte wyniki w małej grupie lub przed klasą.

5. Rozwój zawodowy nauczycieli

Szkoły powinny zapewnić nauczycielom regularne szkolenia w zakresie najlepszych praktyk stosowanych w ocenianiu kształtującym.

Może to mieć formę warsztatów, sesji szkoleniowych lub sesji nauki wzajemnej, podczas których nauczyciele wymieniają się pomysłami i uczą się od siebie nawzajem.

Dzięki ciągłemu rozwojowi zawodowemu nauczyciele na bieżąco poznają
i wykorzystują najnowsze praktyki edukacyjne, a także opracowują nowe, kreatywne podejścia do nauczania.

Narzędzia do tworzenia ocen kształtujących i zarządzania nimi

Jeśli chodzi o skuteczne wdrażanie ocen kształtujących – zarówno w firmach, jak i w szkołach – narzędzia cyfrowe, takie jak systemy zarządzania nauczaniem (LMS), są prawdziwą tajną bronią. Platformy te ułatwiają tworzenie spersonalizowanych treści edukacyjnych, monitorowanie postępów w nauce
i przeprowadzanie interaktywnych ocen

Nasz system LMS, Easy LMS, oferuje szereg wyjątkowych funkcji. Oto one:

• Kompleksowa centralna platforma wspierająca procesy uczenia się
  i indywidualny rozwój.
• Płynna integracja szkoleń i testów.
• Tworzenie niestandardowych ścieżek edukacyjnych i ocen.
• Specjalnie dostosowane funkcje dla firm, a także konsultantów i trenerów.
• Pełna zgodność z RODO.
• Prosty i przyjazny dla użytkownika interfejs.

Podsumowanie

Oceny kształtujące zapewniają skuteczny sposób wspierania i indywidualnego promowania procesów uczenia się poprzez ciągłe informacje zwrotne
i elastyczne dostosowania. Sukces wdrożenia takich ocen zależy od określenia jasnych celów uczenia się, zapewniania regularnych informacji zwrotnych
i zaangażowania uczących się. Ponadto ważne jest, aby menedżerowie lub nauczyciele byli przeszkoleni w zakresie najlepszych praktyk, m.in. prowadzenie regularnych spotkań 1:1 i oceny wzajemne między uczestnikami procesu nauki. Dzięki praktycznym narzędziom, takim jak Easy LMS, procesy te mogą być jeszcze bardziej wydajne.

Przydatne zasoby

1. Research Gate
2. Acorn 
3. Splashlearn

Często zadawane pytania