Formatieve beoordelingen: voordelen, methoden en praktische tips

Wat zijn formatieve beoordelingen?

Formatieve beoordelingen begeleiden het leerproces continu

Formatieve beoordelingen zijn continue evaluatieprocessen die tijdens het leren gebruikt worden om de huidige vaardigheden en kennis te meten.

In tegenstelling tot summatieve beoordelingen, die een eindevaluatie geven aan het einde van een leerfase, volgen formatieve beoordelingen voortdurend het leerproces.

Ze verbeteren de leer- of werkprocessen door continue feedback en realtime aanpassingen.

Cijfers en certificaten (summatieve beoordeling) zijn leuk om te hebben, maar de echte vooruitgang vindt plaats in het midden - precies waar de formatieve beoordelingen aan bod komen.

Voordelen van formatieve beoordelingen

Formatieve beoordelingen bieden veelzijdige voordelen die de leer- en ontwikkelingsprocessen ondersteunen en verbeteren, zowel op school als op het werk.

In een onderwijsomgeving:

• Individuele onderteuning: Leerlingen krijgen gerichte ondersteuning op basis van hun huidige leerniveau.
• Flexibiliteit in het lesgeven: leerkrachten kunnen lessen dynamisch aanpassen aan de individuele behoeften van leerlingen.
• Het versterken van de eigen verantwoordelijkheid: Studenten leren na te denken over hun eigen vooruitgang en het optimaliseren van hun leerstrategieën.
• Verhoogde motivatie: Regelmatige feedback verhoogt de motivatie en betrokkenheid van studenten.

In een werkomgeving:

• Continue ontwikkeling: Werknemers krijgen regelmatig feedback die hun professionele ontwikkeling ondersteunt.
• Gerichte ondersteuning: Managers kunnen zich specifiek richten op de sterke en zwakke punten van hun werknemers om hun prestaties te verbeteren.
• Verhoogde productiviteit: Vroegtijdige identificatie van ontwikkelingsbehoeften verhoogt de efficiëntie van het werkproces.
• Hogere tevredenheid bij werknemers: Regelmatige feedback bevordert een cultuur van waardering en continu leren, waardoor de tevredenheid van werknemers toeneemt.

6 Effectieve methoden voor formatieve beoordelingen

Formatieve beoordelingen omvatten verschillende methoden die kunnen worden aangepast aan de behoeften van scholen of werkplekken. Hier zijn enkele van de meest effectieve benaderingen:

• Korte tests en quizzen: Deze snelle controles helpen onmiddellijk vaststellen in hoeverre studenten of werknemers de stof hebben begrepen. Ze geven direct feedback en kunnen gemakkelijk worden geïntegreerd in de dagelijkse routines.
• Mondelinge vragen stellen: Op school kunnen leerkrachten het begrip van leerlingen controleren door gerichte vragen te stellen tijdens de lessen. Op het werk kunnen managers de kennis en vooruitgang van werknemers beoordelen door middel van korte, gerichte gesprekken.
• Feedback van collega's/medestudenten: Samen leren is leuker! Studenten evalueren het werk van hun klasgenoten, wat het begrip en de teamspirit versterkt.
• Zelfbeoordeling: Studenten en werknemers reflecteren op hun eigen prestaties en vooruitgang. Deze methode bevordert het zelfbewustzijn en de verantwoordelijkheid omdat leerlingen zelf hun sterke en zwakke punten identificeren en eraan werken.
• Leerdagboeken: Deze zijn bijzonder geschikt voor de schoolcontext, maar kunnen ook op de werkplek worden gebruikt. Studenten of werknemers beschrijven hun leerprocessen, uitdagingen en successen gedurende een bepaalde periode, waardoor er een diepere reflectie en voortdurende verbetering mogelijk is.
• Groepsdiscussies: Of het nu in het klaslokaal of op kantoor is, samen onderwerpen bespreken zorgt voor meer begrip en nieuwe perspectieven. Een goede discussie levert nieuwe ideeën op en bevordert het teamwork.

Voor bedrijven: beste werkwijzen voor het implementeren van formatieve beoordelingen

1. Regelmatige 1:1 gesprekken

Managers kunnen wekelijks of maandelijks één-op-één gesprekken organiseren met hun werknemers om hun vooruitgang te bespreken. Deze gesprekken bieden de mogelijkheid om feedback te geven, doelen te herzien en samen verbeterstrategieën te ontwikkelen.

2. Gebruik prestatiecontroles

Waarom wachten tot het einde van het jaar? In plaats van te wachten op jaarlijkse functioneringsgesprekken, kunnen managers regelmatige, kortere controlegesprekken invoeren om specifieke projecten en taken te evalueren. Werknemers krijgen direct feedback over hun huidige projecten en kunnen hun aanpak meteen aanpassen en verbeteren.

3. Feedbackrondes met collega's

Formatieve beoordelingen kunnen worden geïntegreerd in teams door middel van feedbackrondes met collega's.

Laat het team 'de kaarten op tafel leggen'. Formatieve beoordelingen kunnen worden geïntegreerd in teams door middel van feedbackrondes met collega's. In deze rondes evalueren teamleden elkaar en geven ze constructieve feedback. Dit bevordert niet alleen de uitwisseling van ideeën, maar helpt ook blinde vlekken te identificeren en het vergroot het begrip van de verschillende werkmethoden.

4. Gebruik digitale feedbacktools

Bedrijven kunnen gespecialiseerde software of platformen gebruiken zodat werknemers op elk moment feedback kunnen krijgen over hun werk. Sommige tools bieden functies zoals uitgebreide feedback van collega's, supervisors en zelfs klanten, waardoor er een holistisch beeld ontstaat van iemands prestaties.

5. Ontwikkelingsplannen en leerdagboeken

Managers kunnen werknemers aanmoedigen om persoonlijke ontwikkelingsplannen op te stellen die regelmatig geëvalueerd en aangepast worden. Werknemers kunnen hun vooruitgang bijhouden, reflecteren op uitdagingen en voortdurend verbeteringen doorvoeren met behulp van een leerdagboek. Deze methode bevordert een actieve en zelfsturende benadering van iemands professionele ontwikkeling.

6. Workshops en trainingen met feedback-momenten

Integreer wat je geleerd hebt direct in de werkdag! Na een training of workshop kunnen er formatieve beoordelingen worden gebruikt om de kennis van de deelnemers te controleren. Directe feedback en reflectierondes na een training helpen om het geleerde te bevestigen en concreet toe te passen in het dagelijkse werk.

Voor scholen: beste werkwijzen voor het implementeren van formatieve beoordelingen

1. Duidelijk gedefinieerde leerdoelen

Leerkrachten moeten vanaf het begin duidelijke, meetbare leerdoelen stellen en deze duidelijk communiceren naar de leerlingen. Op die manier weten leerlingen precies wat er verwacht wordt en kunnen ze het doel van de beoordelingen beter begrijpen. Het helpt leerlingen ook om hun vooruitgang bewuster bij te houden.

De leerdoelen voor een geschiedenisles kunnen bijvoorbeeld als volgt zijn:

“De leerlingen moeten de oorzaken en gevolgen van de Eerste Wereldoorlog kunnen benoemen en de impact ervan op de Europese kaart kunnen analyseren.”

Deze doelen zijn specifiek, meetbaar en duidelijk gecommuniceerd naar de leerlingen.

2. Verschillende beoordelingsmethoden

Combineer de methoden — van quizzen tot feedback van medeleerlingen en zelfevaluaties. Op deze manier wordt het leerproces nooit saai en kan elke student zijn eigen aanpak vinden.

Verschillende methoden spreken verschillende leerstijlen aan, waardoor elke leerling zijn of haar sterke kanten kan laten zien.

Deze diversiteit zorgt er ook voor dat de resultaten uitgebreider en betekenisvoller zijn, waardoor je een duidelijker beeld krijgt van de vooruitgang bij het leren. Zo wordt leren niet alleen effectief maar ook boeiend!

3. Regelmatige feedback

Zorg ervoor dat leerlingen voortdurend specifieke en bruikbare feedback krijgen. Dit motiveert hen om hun leerstrategieën aan te passen en zich te blijven verbeteren.

Voorbeeld van slechte feedback: “Dat was slecht; je moet meer oefenen.”

Voorbeeld van goede feedback: “Je hebt de grammaticaregels goed toegepast in je essay, vooral de veranderingen in de tijd. Wat nog ontbreekt is een duidelijker argument in je hoofdartikel. Probeer je hoofdpunten beter te structureren en onderbouw ze met voorbeelden. Dit zal je argument overtuigender maken en je essay versterken."

4. Leerlingen betrekken

Moedig leerlingen aan om actief deel te nemen aan het beoordelingsproces door ze hun eigen doelen te laten stellen en te laten reflecteren op hun vooruitgang. Dit bevordert de verantwoordelijkheid en betrokkenheid bij hun eigen leerproces.

Hier is een kort voorbeeld:

In een biologieles kunnen leerlingen aan het begin van een hoofdstuk een doel stellen:

“Ik wil tegen het einde van de week kunnen uitleggen hoe fotosynthese werkt.”

Elke dag nemen ze een paar minuten de tijd om in een leerdagboek te reflecteren op wat ze hebben geleerd en hoe dicht ze bij hun doel zijn. Aan het einde van de week presenteren ze hun bevindingen in een kleine groep of voor de klas.

5. Professionele ontwikkeling voor leerkrachten

Scholen moeten ervoor zorgen dat leerkrachten regelmatig training krijgen om de beste werkwijzen voor formatieve beoordelingen aan te leren en toe te passen.

Dergelijke professionele ontwikkeling kan bestaan uit workshops, trainingssessies of leersessies met collega's waar leerkrachten ideeën uitwisselen en van elkaar leren.

Door een continue professionele ontwikkeling blijven leerkrachten op de hoogte van de nieuwste onderwijspraktijken en ontwikkelen ze nieuwe, creatieve manieren om les te geven.

Tools voor het maken en beheren van formatieve beoordelingen

Als het aankomt op het effectief implementeren van formatieve beoordelingen — in bedrijven of scholen — zijn digitale hulpmiddelen zoals Leermanagementsystemen (LMS) echte geheime wapens. Deze platformen maken het je gemakkelijk om aangepaste leerinhoud te creëren, de leervorderingen op te volgen en interactieve beoordelingen te maken.

Ons LMS systeem, Easy LMS, biedt een aantal coole functies:

• Een uitgebreid en centraal platform om leerprocessen en individuele ontwikkeling te ondersteunen.
• Naadloze integratie van trainingen en tests.
• Het creëren van aangepaste leertrajecten en beoordelingen.
• Specifiek op maat gemaakte functies voor zowel bedrijven als adviseurs en coaches.
• Volledige GDPR-conform.
• Een eenvoudige en gebruiksvriendelijke interface.

Conclusie

Formatieve beoordelingen bieden een effectieve manier om leerprocessen te ondersteunen en individueel te bevorderen door middel van continue feedback en flexibele aanpassingen. Voor een succesvolle implementatie zijn duidelijke leerdoelen, regelmatige feedback en betrokkenheid van de leerling essentieel. Daarnaast is het belangrijk dat managers of leerkrachten getraind zijn in de beste werkwijzen, zoals regelmatige 1:1 gesprekken en feedback-rondes met collega's of medeleeringen. Met praktische tools zoals Easy LMS kan je deze processen nog efficiënter maken.

Nuttige bronnen

1. Research Gate
2. Acorn 
3. Splashlearn

Veelgestelde vragen