Czym jest uczenie się przez obserwację? Definicja, przykłady i wskazówki

Uczenie się przez obserwację jest naturalnym zjawiskiem
i warunkującym narzędziem nauczania.

Uczenie się przez obserwację jest naturalnym zjawiskiem i warunkującym narzędziem nauczania. Większość tradycyjnych metod edukacyjnych, które stosujemy, obejmuje:

• Bezpośrednie doświadczenie
• Wzmocnienie
• Ocenę
• Karę 

Pomimo popularności współczesnej edukacji opartej na warunkowaniu klasycznym, ludzie w głównej mierze uczą się pośrednio. Wystarczy zwrócić uwagę na to, jak dzieci obserwują zachowanie dorosłych i później je naśladują. Socjalizacja człowieka jest procesem obserwacji i powtarzania w odpowiednich warunkach. Innymi słowy, w naturze ludzkiej leży uczenie się przez obserwację.

W tym przewodniku omówimy proces uczenia się przez obserwację i sposoby wykorzystania go w szkoleniach.

Czym jest uczenie się przez obserwację?

Uczenie się przez obserwację to metoda uczenia się ludzi, która polega na obserwowaniu i modelowaniu zachowań innych osób. Kiedy obserwujemy działania innych i odpowiadające im postawy, wyrażenia i wyniki, jesteśmy zaangażowani w uczenie się przez obserwację.

Przeprowadzono szereg badań na temat tego, kiedy ludzie zaczynają naturalnie uczyć się w ten sposób. Faktem jest, że prawdopodobnie nie pamiętasz, kiedy zacząłeś(aś) uczyć się obserwując innych!

Zatem uczenie się przez obserwację jest naturalnym zjawiskiem, będącym podstawową częścią natury ludzkiej. Jest to również ściśle zdefiniowane zjawisko psychologiczne, opisujące kluczowe koncepcje, które możemy wykorzystać w procesie edukacji.

Jak psychologia definiuje uczenie się przez obserwację?

W artykule „Rola kodowania symbolicznego i procesów próbnych w uczeniu się przez obserwację” Bandura i Jeffrey zidentyfikowali cztery zasadnicze elementy tego rodzaju uczenia się:

1. Uwaga
2. Retecja
3. Reprodukcja motoryczna
4. Motywacja

Nie będziemy zagłębiać się w szczegóły, ale przedstawimy kluczowe informacje na temat każdego kroku, które pozwolą Ci stworzyć skuteczne doświadczenia edukacyjne.

Uwaga

Im uczeń jest lepiej skoncentrowany, tym większa szansa, że kolejne kroki zakończą się sukcesem.

Po pierwsze, im uczeń jest lepiej skoncentrowany, tym większe prawdopodobieństwo, że kolejne kroki zakończą się sukcesem. Uwaga częściowo zależy od bieżących doświadczeń ucznia, na przykład tego, czy dobrze spał lub zjadł wystarczająco dużo. Jednak kluczową rolę w przykuwaniu uwagi uczniów odgrywają bodźce zewnętrzne.

Obecnie uczniowie muszą zmagać się z wieloma czynnikami rozpraszającymi. Na szczęście nowoczesne rozwiązania dysponują konkretnymi narzędziami
i metodami radzenia sobie z tymi wyzwaniami. Praktyki takie jak microlearning pomagają utrzymać uwagę pomimo obecności licznych elementów dekoncentrujących i krótkiego czasu skupienia.

Retencja

W drugim kroku uczeń musi zapamiętać zaobserwowane informacje.
Z psychologicznego punktu widzenia ten etap jest bardzo prosty. Jak w takim razie trener, coach lub nauczyciel może pomóc uczniom w tym procesie?

Wzmocnienie – to najczęściej spotykana odpowiedź na to pytanie. Wiadomo, że szkolenie pracowników bez wzmocnienia skutkuje tym, że zapominają oni nowe informacje w ciągu kilku dni.

Możesz zaradzić naszym naturalnie krótkim okresom retencji poprzez strategiczne:

• Wzmocnienie materiału nauczania.
• Zaplanowanie sesji nauczania, aby nie były one zbyt częste i obszerne.

Reprodukcja motoryczna

Po nauczeniu się nowej koncepcji lub zaobserwowaniu nowego działania
i zapamiętaniu informacji, musimy odtworzyć je na poziomie sensorycznym, aby je zrozumieć. Zwykle jednak łatwiej to powiedzieć niż zrobić.

Wyobraź sobie, że oglądasz swojego ulubionego piłkarza strzelającego popisową bramkę. Możesz oglądać go wielokrotnie w zwolnionym tempie, ile tylko chcesz. Jednak prawdopodobnie nie będziesz w stanie tak kopnąć piłki tylko po obejrzeniu nagrania. Raczej nie będzie to też możliwe, jeśli obejrzysz nagranie wielokrotnie i wykonasz kilka prób!

W takich przypadkach reprodukcja motoryczna wymaga ciągłej uwagi, retencji
i praktyki. Nie wystarczy tylko obejrzeć film, aby się nauczyć – za to możesz naśladować każdy etap kopnięcia, ćwiczyć przez dłuższy czas, uczyć się od trenera, otrzymywać informacje zwrotne i wprowadzać poprawki.

W ten właśnie sposób nabywamy większość twardych umiejętności.

Motywacja

Kluczowym krokiem między reprodukcją
a mistrzostwem jest motywacja.

Kluczowym krokiem między reprodukcją a mistrzostwem jest motywacja. Trzeba być zmotywowanym, aby skopiować zaobserwowane zachowanie.

Czy zdarzyło Ci się, że musiałeś(aś) opanować nową umiejętność lub nauczyć się do testu, ale uznałeś(aś) to za wyzwanie?
A może nagle ogarnął Cię stres i zmęczenie? To naturalne reakcje mózgu na brak motywacji. Właśnie dlatego tak wiele osób wkłada dużo wysiłku w naukę
i dobrze radzi sobie na testach, aby wkrótce potem zapomnieć wszystko, czego się nauczyli.

Czasami mamy wrodzoną pasję, która zapewnia wewnętrzną motywację.
W innych sytuacjach, jak w większości przypadków uczenia się, kieruje nami motywacja zewnętrzna. Chcemy osiągnąć takie same rezultaty, jak nasze modele (np. piłkarz) lub uzyskać wysoki wynik. W wielu przypadkach silnym motywatorem jest strach przed niekorzystnymi wynikami.

Ogólnie rzecz biorąc, sukces uczenia się przez obserwację zależy od modeli, które obserwujemy. Pozytywne wzorce wpływają na silną motywację. Najlepiej jest korzystać z modeli, które w jak największym stopniu odzwierciedlają nasze wartości i cele.

Dlaczego uczenie się przez obserwację działa?

Eksperyment z lalką Bobo był pierwszą akademicką obserwacją i dokumentacją uczenia się przez obserwację. Badanie udowodniło, że kopiujemy to, co widzimy. Gdy dzieci obserwują u innych brutalne zachowania, kopiują je.

W tym eksperymencie wystarczyło pokazać dzieciom brutalny film przedstawiający modela zachowującego się agresywnie wobec lalki. Model kopał, uderzał i w inny sposób atakował bezbronną lalkę. Następnie pod koniec filmu miała miejsce jedna z trzech rzeczy:

1. Model został ukarany za swoje zachowanie.
2. Model został nagrodzony za swoje zachowanie.
3. Nic więcej się nie zdarzyło, film się skończył. 

Później dzieci otrzymywały tę samą lalkę z filmu, który właśnie obejrzały.

Jeśli model został ukarany za swoje zachowanie, dzieci były mniej skłonne do przemocy wobec lalki. Jednak za każdym razem, gdy model był nagradzany,
a nawet gdy nie było żadnych konsekwencji, dzieci również były skłonne do agresywnego zachowania.

Uczenie się przez obserwację jest naszą wrodzoną umiejętnością, a skutki czasem mogą być dość niepokojące!

Przykłady uczenia się przez obserwację do wykorzystania
w szkoleniach online

Kształcenie online ma wiele zalet. Jednak forma online może utrudniać proces naturalnego uczenia się przez obserwację, jakie ma miejsce na co dzień. Na szczęście istnieje kilka metod, dzięki którym uzyskamy wszystkie korzyści płynące z tego rodzaju uczenia się i nauki online.

Prezentacje wideo

Dodaj prezentacje wideo do swoich kursów online.

Każde oprogramowanie do nauki online powinno zapewniać łatwy sposób dodawania treści wideo. Systemy zarządzania nauczaniem (LMS), takie jak Easy LMS, wspierają łatwe sposoby dodawania filmów do slajdów.

Prezentacje wideo stanowią niezastąpione materiały dla każdego kursu. Niemal zawsze warto włożyć wysiłek w ich tworzenie, ponieważ oferują najbardziej wszechstronne doświadczenia obserwacyjne, jakie można dostarczyć wirtualnie.

Opracowując najwyższej jakości prezentacje wideo, zawierające wszelkie niezbędne elementy do uczenia się przez obserwację, pamiętaj, aby:

• Tworzyć każdy slajd wideo z jednym konkretnym celem edukacyjnym.
• Wykorzystywać autentyczne scenariusze, które naśladują rzeczywiste sytuacje.
• Oferować pozytywne przykłady i kilka negatywnych.
• Używać kombinacji opisowych infografik, obrazów, filmów, plików dźwiękowych i prezentacji.
• Wyjaśnić proces podejmowania decyzji, który ma miejsce podczas prezentacji wideo.
• Oferować możliwości analizy i naśladowania.
• Dodać funkcje quizów.

Nauka oparta na scenariuszach

Pojęcie nauki opartej na scenariuszach mówi samo za siebie.

Pojęcie nauki opartej na scenariuszach mówi samo za siebie – to proces uczenia się na podstawie konkretnych scenariuszy!

Dobrą wiadomością jest to, że ten sposób kształcenia jest skuteczny i łatwy do zastosowania. Tworząc scenariusz, na podstawie którego uczniowie będą obserwować i przyswajać wiedzę, weź pod uwagę cztery etapy uczenia się przez obserwację:

• Opracuj fikcyjne scenariusze, w których cała wiedza jest prezentowana jako tło do obserwacji.
• Każdy scenariusz powinien dążyć do osiągnięcia konkretnego pożądanego rezultatu, który można przetestować lub powtórzyć w celu zapamiętania.
• Zapewnij możliwości odgrywania ról i quizy, które naśladują konsekwencje.
• Dodaj elementy grywalizacji, nagrody i inne formy pozytywnego wzmocnienia dla utrzymania motywacji.

Treści edukacyjne oparte na scenariuszach można dostarczać na kilka różnych sposobów. Choć wdrożenie może być łatwiejsze podczas zajęć bezpośrednich, oto kilka metod sprawdzonych w nauce online:

• Symulacje sprzedaży z nagraniami.
• Wciągające symulacje, badające konsekwencje.
• Symulatory diagnostyczne/diagnozy.

Łatwe uczenie się przez obserwację z Easy LMS

Mamy dobrą wiadomość! Easy LMS oferuje wszystkie funkcje, których potrzebujesz, aby uczenie się przez obserwację stało się naturalną częścią oferowanych przez Ciebie doświadczeń e-learningowych!

Obsługujemy różne rodzaje mediów, dzięki czemu dostarczysz swoim uczestnikom dowolne treści. Jeśli wykorzystujesz scenariusze do obserwowania, z Easy LMS z łatwością opracujesz z nimi kursy. Cały proces przypomina pracę z PowerPointem, ale jest bardziej intuicyjny. Twórz kursy oparte na slajdach i zwiększ ich atrakcyjność, dodając filmy, nagrania, obrazy i wiele więcej!

Przydatne zasoby

1. Understanding observational learning: an interbehavioral approach
2. How observational learning affects behavior
3. What is observational learning 
4. Observational learning

Często zadawane pytania